Εργαστήριο Πολεοδομικής Σύνθεσης

Σκοπός – Αντικείμενο

Το Εργαστήριο Πολεοδομικής Σύνθεσης, του Τομέα Πολεοδομίας και Χωροταξίας της Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, θεσμοθετήθηκε το 1995 με το ΠΔ 36 (ΦΕΚ 32Α/14.2.1995), για να εξυπηρετήσει ερευνητικές και διδακτικές ανάγκες, με ιδρυτή και πρώτο διευθυντή τον σήμερα Ομότιμο Καθηγητή Ιωσήφ Στεφάνου. Το Εργαστήριο συμβάλλει στη μεταπτυχιακή εκπαίδευση, στην υποβοήθηση της επαγγελματικής επιμόρφωσης και κατάρτισης, την ανταλλαγή και επικοινωνία με επιστημονικά κέντρα και πανεπιστημιακά ιδρύματα σε Ελλάδα και εξωτερικό.

Το εργαστήριο έχει ως σκοπό:

• την έρευνα πάνω σε θέματα Αστικού και Πολεοδομικού Σχεδιασμού και γενικότερα σχεδιασμού του οργανωμένου χώρου (δομημένου και ελεύθερου), μέσα από επιστημονικές προσεγγίσεις, χωρικές (γεωγραφικές), κοινωνιολογικές, ανθρωπολογικές, ψυχολογικές, που επιτρέπουν μια ευρύτερη, συνθετότερη και ως εκ τούτου ουσιαστικότερη αντιμετώπιση και διαχείριση αυτών των θεμάτων
• την προώθηση γνώσεων σε φοιτητές, σπουδαστές, επιστήμονες, φορείς εφαρμογής πολεοδομικών προγραμμάτων και επαγγελματίες
• την υποβοήθηση της εκπαιδευτικής δραστηριότητας σπουδαστών, φοιτητών και επαγγελματιών

Το Εργαστήριο Πολεοδομικής Σύνθεσης δραστηριοποιείται σε θέματα:

• αστικής μορφολογίας και οργάνωσης, σύλληψης της μορφής του αστικού χώρου ως υλοποίηση της οργάνωσης και δομής του και έκφραση των σχέσεων και συναισθημάτων των ανθρώπων που το βιώνουν, της αισθητικής του δομημένου χώρου και έκφρασής του μέσα από τα διάφορα συστήματα απεικόνισης (παραδοσιακά και σύγχρονα)
• αξιολόγησης του δομημένου χώρου με διαδικασίες και τεχνικές οι οποίες ελέγχουν τη λειτουργική, αντιληπτική και αισθητική του απόδοση
• μορφών παρέμβασης στον αστικό χώρο μέσα από πολεοδομικές, θεσμικές, κοινωνιολογικές προσεγγίσεις
• εντοπισμού νέων δεδομένων και κατευθύνσεων του σχεδιασμού αστικού χώρου σε συνάρτηση με την ηλικία των χρηστών
• διερεύνησης των προβλημάτων προσπέλασης στους δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους των ατόμων μειωμένης κινητικότητας
• διαχείρισης χωροταξικών δεδομένων με τη χρήση γεωγραφικών συστημάτων πληροφοριών, καθώς και ποσοτικοποίησης ποιοτικών στοιχείων και ψυχομετρικών μεγεθών της αισθητικής της πόλης
• δυνατοτήτων και αρχών ενός πρότυπου χωροταξικού σχεδιασμού για μια αειφόρο και βιώσιμη ανάπτυξη με στόχο την ανάδειξη και προστασία της φυσιογνωμίας των τόπων.

Οι στόχοι του εργαστηρίου προσδιορίζονται γενικά από

• την έρευνα στο γνωστικό αντικείμενο της χωρικής οργάνωσης, του πολεοδομικού και αστικού σχεδιασμού
• την διακίνηση των γνώσεων με δημοσιεύσεις ερευνών και μελετών, με συμμετοχές σε συνέδρια
• την ανταλλαγή και επικοινωνία με επιστημονικά κέντρα και πανεπιστημιακά ιδρύματα σε Ελλάδα και εξωτερικό
• τη συμμετοχή και διοργάνωση διεπιστημονικών και πανεπιστημιακών συνεδρίων, σεμιναρίων και διαλέξεων
• τη συνεργασία με δημόσιους φορείς, οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης και άλλους επιστημονικούς και κοινωνικούς φορείς στα πλαίσια των στόχων του επιστημονικού αντικειμένου
• την υποστήριξη του εκπαιδευτικού έργου του Τομέα Πολεοδομίας και Χωροταξίας (γνωσιολογικά, ερευνητικά) προπτυχιακών και μεταπτυχιακών εκπαιδευτικών αναγκών του ΕΜΠ στα θέματα του αστικού σχεδιασμού
• τη συμβολή στη μεταπτυχιακή εκπαίδευση
• την υποβοήθηση της επαγγελματικής επιμόρφωσης και κατάρτισης (σεμινάρια, συνέδρια κ.λπ.)
• την πραγματοποίηση δημοσιεύσεων και εκδόσεων.

Ιστορικό

Σημαντική και πρωτοποριακή υπήρξε η συμβολή του Εργαστηρίου στην έρευνα σχετικά με τον εντοπισμό στοιχείων που αφορούν σε εκφράσεις και δράσεις, ατομικές ή συλλογικές, οι οποίες παίζουν ένα καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών γνωρισμάτων του οργανωμένου χώρου της ελληνικής πόλης του θεωρούμενου σαν ένα ανοικτό σύστημα στοιχείων χώρου, χρόνου και συμπεριφορών, καθώς και ο εμπλουτισμός της γνωσιολογίας του θέματος της φυσιογνωμίας ενός τόπου και του χαρακτήρα της ελληνικής πόλης τον 21ο αιώνα.

Στον τομέα αυτό, η συνεισφορά του εργαστηρίου είναι μοναδική, κυρίως, με τη διαμόρφωση των εννοιών χώρου-τόπου, με τον εντοπισμό όλων των ειδών τοπίου (εικαστικού, ηχητικού, οσμητικού κ.λπ.), με την ανάδειξη της φέρουσας ικανότητας των τόπων και των τοπίων και τη διατύπωση των ψυχομετρικών μεγεθών για την αξιολόγηση των τελευταίων, αλλά και τη διατύπωση της χάρτας των δικαιωμάτων των τόπων που μετά από παρουσίασή της στο συνέδριο των Οικολόγων στην Πνύκα το Μάϊο του 2001, και στο σεμινάριο της Σύρου τον Σεπτέμβριο του 2011, προωθείται για διακήρυξη της στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι μεθοδολογίες που αναπτύχθηκαν μέσα από τις έρευνες εφαρμόσθηκαν σε διάφορα μέρη, όπως η Ερμούπολη Σύρου, η Κηφισιά, η Ίος, η Καρδίτσα κ.ά., ενώ η γνώση που παράχθηκε διαδόθηκε μέσω εκδόσεων του εργαστηρίου, δημοσιεύσεων των μελών του και συμμετοχής ή οργάνωσης συνεδρίων.

To εργαστήριο έχει επίσης ασχοληθεί με έρευνες που αφορούν στους χώρους των νεκρών, με δύο διδακτορικές διατριβές, μια εντεταλμένη έρευνα και με ανάλογες εκδόσεις.

Το εργαστήριο συμβάλει στο Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών από το 1998 με τα μαθήματα, “Ανθρωπολογική προσέγγιση της πόλης” και “Μεθοδολογία έρευνας”, και παλιότερα, με τα μαθήματα “Η συνεισφορά της ανθρωπολογίας της πόλης στον Πολεοδομικό σχεδιασμό” και “Ο κύκλος της έρευνας και η μεθοδολογία της χωρικής ανάλυσης”. Το Εργαστήριο θέσπισε τη διδασκαλία του μαθήματος “Ανθρωπολογία του Χώρου” στο ΕΜΠ και οργάνωσε το 1ο Διεθνές Συνέδριο Ανθρωπολογίας του χώρου το 1995 στη Σύρο.

Από το 2011, το Εργαστήριο Πολεοδομικής Σύνθεσης συνεργάζεται με το Ινστιτούτο Σύρου, Έρευνας, Βιώσιμης Ανάπτυξης, Πολιτισμού και Παράδοσης, συνδιοργανώνοντας ετήσια σεμινάρια.