Το μάθημα τοποθετείται στον σύγχρονο επιστημονικό διάλογο γύρω από την έννοια της «ανάπτυξης» και της «αναπτυξιακής πολιτικής και στρατηγικής». Εξετάζει την γενεαλογία και τις μεταλλαγές των πολιτικών που προτάθηκαν και εφαρμόστηκαν στην μεταπολεμική περίοδο και, σήμερα, επανεξετάζονται με βάση την εμπέδωση των νεοφιλελεύθερων επιλογών ταυτόχρονα στον αναπτυγμένο και τον αναπτυσσόμενο κόσμο, στην συνθήκη μιας ενδημικής οικονομικο-πολιτικής κρίσης. Η έμφαση δίδεται στις πολιτικές που αφορούν την ανάπτυξη του αστικού χώρου, με την παραδοχή ότι οι πόλεις έχουν κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση του σύγχρονου καθεστώτος συσσώρευσης αλλά, την ίδια στιγμή, αποτελούν μια μοναδική, σε κάθε περίπτωση, συνθήκη διαχείρισης των κοινωνικών διαθεσίμων. Αυτό κάνει τις αστικές πολιτικές να παλινδρομούν ανάμεσα στα προτάγματα που θέτει, αφενός, η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας και της διακυβέρνησης και, αφετέρου, το ιδιαίτερο πλέγμα δυναμικών που στοιχειοθετείται σε κάθε τόπο από τις σχέσεις, τις πρακτικές, τις αξιώσεις και τις στρατηγικές κοινωνικών υποκειμένων που διαφιλονικούν το χώρο εντός του οποίου συγκροτούνται. Από την προοπτική αυτή, ο αστικός χώρος προσφέρει ένα προνομιούχο πεδίο διερεύνησης των αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στο παγκόσμιο και το τοπικό, διερεύνησης των φαινομένων που θεωρούμε ότι συνιστούν την «διαδικασία ανάπτυξης» και των πολιτικών με τις οποίες παρεμβαίνουμε στη διαδικασία αυτή. Το μάθημα θα προτείνει λοιπόν για σχολιασμό κλασικά και σύγχρονα κείμενα πάνω στις θεωρίες και τις στρατηγικές της ανάπτυξης. Θα επικεντρώσει όμως στα ζητήματα της ανάπτυξης των πόλεων μέσα από παραδείγματα πόλεων και περιοχών, η μελέτη των οποίων συνέβαλε στην επεξεργασία εννοιολογικών και μεθοδολογικών εργαλείων για την καταγραφή και κατανόηση της πολλαπλότητας του γεωγραφικού χώρου και της σημασίας των ρυθμιστικών πρακτικών. Μέσα από τα παραδείγματα αυτά, θα εξετάσουμε τις γεωγραφικές “εκφράσεις” ή τα “αποτελέσματα” συγκεκριμένων διαδικασιών και συγκεκριμένων πολιτικών διαχείρισης του χώρου στην τοπική κλίμακα. Στόχος θα είναι να αναφερθούμε σε δίκτυα αλληλεπιδράσεων, δρώντα υποκείμενα, δομές και σχέσεις που συνθέτουν την ιδιαίτερη φυσιογνωμία κάθε τόπου και, ταυτόχρονα, τον τρόπο πρόσβασής του στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Οι σπουδαστικές εργασίες που θα πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο του μαθήματος αφορούν επίσης παραδείγματα σχεδιασμού και εφαρμογής πολιτικών, οι οποίες ανταποκρίνονται ή και επιδρούν σε ανάλογες διαδικασίες μετασχηματισμού. Στόχος είναι να αναπτύξουν οι σπουδαστές προβληματισμό πάνω στις αρχές, τους τρόπους εφαρμογής και τις επιπτώσεις των «αναπτυξιακών» και των αστικών πολιτικών πάνω σε μια πολύπλοκη «ανθρώπινη χωρικότητα» που, όπως πιστεύουμε, δεν εξηγείται μόνο με όρους ανάπτυξης αλλά επιβάλλεται να είναι στο κέντρο των ρυθμιστικών πολιτικών.
Διδάσκοντες
- Χριστίνα Δαούση, Καθηγήτρια (ΤΕΙ Πελοποννήσου)
- Μαρία Μάρκου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια (Συντονίστρια)
Προσκεκλημένοι Διδάσκοντες
- Μιχάλης Σπουρδαλάκης, Καθηγητής (Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών)
- Ιωάννης Σαγιάς, Επίκουρος καθηγητής (Σχολή Αγρονόμων & Τοπογράφων Μηχανικών)
