Συντονίστρια
Μέλη
Μέλος
Σαλώμη Χατζηβασιλείου, υποψ. διδάκτωρ +302107723507
Παλαιότερα μέλη
Άννη Βρυχέα, καθηγήτρια
Κατερίνα Ιεροδιακόνου, αναπλ. καθηγήτρια ΜΙΘΕ
Άρης Καλαντίδης, InPolis, Βερολίνο
Μάχη Καραλή, ομότιμη καθηγήτρια
Γιώργος Μαρνελάκης, υποψ. διδάκτωρ
Μαρία Μαυρίδου, τ. επ. Καθηγήτρια
Α. Παπαϊωάννου, τ. επ. καθηγήτρια
Μαρία Ρεντετζή, αναπλ. Καθηγήτρια ΣΕΜΦΕ
Η προσέγγιση του χώρου από την οπτική του φύλου εντάσσεται σε μια γενικότερη κριτική της επιστήμης, που συγκροτείται σταδιακά από τη δεκετία 1960, μέσα από τις αναζητήσεις του νέου φεμινιστικού κινήματος. Η προσπάθεια ξεκίνησε αρχικά από γυναίκες επιστήμονες στις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες και σε μια πρώτη φάση ανέδειξε τη συμβολή των γυναικών στη διαμόρφωση συγκεκριμένων επιστημονικών κλάδων. Παράλληλα ανέδειξε τις γυναίκες ως αντικείμενο μελέτης, κατά κάποιον τρόπο «προσθέτοντας γυναίκες» στα ήδη αποδεκτά αντικείμενα διερέυνησης κάθε κλάδου και συγκρίνοντάς τις με την «κανονική ομάδα» των (αρτιμελών, λευκών, ετεροφυλόφυλων, μεσοαστών) ανδρών, στην οποία, συνήθως υπόρρητα, αναφέρεται η επιστήμη. Σταδιακά όμως συγκροτήθηκαν θεωρητικές προσεγγίσεις, έννοιες και μεθοδολογικά εργαλεία που αμφισβητούν με πολύ ουσιαστικούς τρόπους τις βεβαιότητες, προτεραιότητες και πρακτικές των κυρίαρχων προσεγγίσεων.
Σε κλάδους και γνωστικές περιοχές που ασχολούνται με τη μελέτη, το σχεδιασμό και τη διαχείριση του χώρου, όπως η ανθρωπογεωγραφία, η κοινωνιολογία της πόλης, η κοινωνική ανθρωπολογία, η αρχιτεκτονική, η πολεοδομία κλπ, οι προβληματισμοί αυτοί εισάγονται αργότερα, περί τα μέσα της δεκαετίας 1970, και ακολουθούν παρόμοια διαδρομή με τις άλλες επιστήμες. Αρχική υπόθεση είναι ότι οι εμπειρίες και δραστηριότητες των γυναικών συμβαίνουν σε χώρους διαφορετικούς από εκείνους των ανδρών, εγγράφονται στο χώρο σε διάφορες κλίμακες και επίπεδα αναφοράς (προσωπικός χώρος, κατοικία, γειτονιά, πόλη), και με τη σειρά τους διαμορφώνουν «διαφορετικούς χώρους». Από αυτή την άποψη, ο χώρος λειτουργεί με τρόπους που τοποθετούν τους ανθρώπους «στη θέση τους» και συμβάλλει στην αναπαραγωγή και έμφυλων σχέσεων εξουσίας. Η αρχική διάκριση «ανδρικού» και «γυναικείου», στην κοινωνία και στο χώρο, αποδομείται από τη στιγμή που προβάλλουν το δικό τους λόγο και διεκδικούν τη διαφορετικότητά τους ομάδες γυναικών που διαφέρουν μεταξύ τους ως προς τη φυλή, την κοινωνική τάξη, την ηλικία, τη σωματική ικανότητα, τη γεωγραφική προέλευση, τις σεξουαλικές προτιμήσεις. Έτσι, η έμφαση μετατοπίζεται, από το φύλο και την κοινωνική του κατασκευή, σε ζητήματα συγκρότησης ταυτοτήτων και κουλτούρας, στις δυνατότητες έκφρασης της ετερότητας και της διαφοράς στο χώρο.
Στην Ελλάδα τέτοιου είδους προσεγγίσεις του χώρου είναι περιθωριακές, στο Πανεπιστήμιο και στο επάγγελμα. Ιδιαίτερα στις σπουδές των αρχιτεκτόνων η οπτική του φύλου, όπως και άλλων κοινωνικών διαφοροποιήσεων άλλωστε, συναντούν μεγάλες αντιστάσεις, στο πλαίσιο μιας κυρίαρχης επιστημονικής και επαγγελματικής παράδοσης που αρθρώνεται γύρω από τον «μέσο χρήστη» και το «κοινό καλό». Στη Σχολή μας διδάσκεται από το 1989 σχετικό μάθημα επιλογής. Με το πρόγραμμα ΕΠΕΑΕΚ «Φύλο και Χώρος», από το 2002, η προσπάθεια επεκτείνεται με την εισαγωγή νέων μαθημάτων επιλογής και τον εμπλουτισμό υποχρεωτικών συνθετικών μαθημάτων με την οπτική του φύλου.
